Konserwantem nazywamy wszystkie związki chemiczne, lub ich mieszaniny, które przedłużają okres przydatności produktów przemysłowych, lub pożywienia.
Ich zadaniem jest zapobieganie powstawaniu bakterii, grzybów i wirusów. Dzięki stosowaniu konserwantów produkty chronione są przed powstaniem nieprzyjemnego zapachu i posmaku.
W starożytności nie było lodówek, a mimo to już wtedy znano sposób na przedłużenie czasu przechowywania żywności. Były to surowce naturalne, których konserwujące działanie najczęściej odkrywano przypadkiem.
W przeszłości takimi konserwantami były:
- Wino
- Miód
- Sól kuchenna
- Zioła
- Przyprawy
- Olejki eteryczne
a później:
- Produkty rafinowania ropy naftowej
- Kreozot
- Niektóre żywice
- Spirytus etylowy
Konserwanty pochodzenia syntetycznego i naturalnego znalazły swoje zastosowanie w przemyśle żywieniowym w XIX i XX wieku. Stosowano wtedy sole, oraz kwasy:
- Benzoesowy
- Sorbinowy
- Siarkowy
- Salicylowy
Niestety liczne efekty uboczne stosowania tych dodatków zawęziły użyteczność tych obiecujących niegdyś składników niemal do zera w roli konserwantów.
Uniwersalne zastosowanie obecnych zrównoważonych mieszanek zapewniło zoptymalizowanie pozytywnego działania konserwantów.
W przemyśle spożywczym znane są konserwanty o kodach od E-200 do E-299, których stosowanie w większości krajów ogranicza Ministerstwo Zdrowia.
Poniżej znajduje się lista i opis kilku konserwantów będących organicznymi związkami chemicznymi stosowanymi, jako dodatek w przemyśle spożywczym:
- E-200 – organiczny związek chemiczny z grupy nienasyconych kwasów karboksylowych, nazwa pochodzi ze sposobu uzyskania go – ekstrakcja owoców jarzębiny, skąd pochodzi jego nazwa
- E-203 – otrzymana syntetycznie sól wapniowa kwasu sorbinowego, jest organicznym związkiem chemicznym używanym jako konserwant do chleba, napojów, produktów mlecznych, serników, syropów czekoladowych
- E-212 – hamujący rozwój pleśni, drożdży i niektórych bakterii organiczny związek chemiczny – sól potasowa kwasu benzoesowego
- E-242 – organiczny związek chemiczny z grupy estrów – diwęglan dimetylu, w ilości nie większej niż 200 mg/l stosowany jako dodatek do likierów, win musujących i stołowych w celu zapobiegania powstawania bakterii i grzybów, zaakceptowany przez WHO do konserwacji napojów napełnianych na zimno
- E-280 – kwas propionowy – organiczny związek chemiczny z grupy nasyconych kwasów karboksylowych o ostrym, nieprzyjemnym zapachu, występujący w mleku, wytwarzany jest w zwierzęcym przewodzie pokarmowym
Teraz pora na kilka nieorganicznych związków chemicznych stosowanych w pożywieniu jako konserwant:
- E-220 – dwutlenek siarki – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków siarki, bezbarwny gaz o duszącym i ostrym zapachu mający właściwości pleśniobójcze i bakteriobójcze, produkt uboczny spalania paliw kopalnianych, przyczyna zanieczyszczeń atmosfery
- E-250 – azotyn sodu – nieorganiczna sól kwasu azotowego i sodu, konserwant, substrat przy produkcji barwników
- E-227 – wodorosiarczyn wapnia – nieorganiczny wodorosól wapniowa kwasu siarkowego, przeciwutleniacz, konserwant, nadaje napojom klarowności
W dzisiejszych czasach trudno o naturalne produkty, a jeśli już je znajdziemy zderzamy się z wysoką ich ceną. Podczas gotowania w domu warto pamiętać o kilku przykładach naturalnych konserwantów, mimo, że nie są one aż tak skuteczne, jak syntetyczne. Naturalnymi konserwantami w gastronomii są:
- Sok z cytryny
- Goździki
- Sól
- Tymianek
- Oregano
- Olej
- Szałwia
- Cukier
Hamują one rozwój grzybów, bakterii, drobnoustrojów, wolnych rodników, pasożytów. Dobrze spełniają rolę konserwantów, pamiętać jednak należy, że nie są one tak skuteczne, jak konserwanty z symbolem E. Ich zastosowanie w charakterze konserwantów nie spowoduje natomiast efektów ubocznych, jak to ma miejsce przy spożywaniu produktów zawierających syntetyczne konserwanty.
Ruszyła nowa produkcja filmu o życiu Zenka Martyniuka! Sprawdź co słychać na planie!
Sprawdź także: Co się przytrafiło Muńkowi Staszczykowi podczas pobytu w Londynie?
autor: Agata Bojczuk
